PDF Türkiye’ deki İdari Yargı Teşkilatı Mahkemeleri Fatma Altun Onuk

Örneğin; iş davalarında, davalının ikametgah mahkemesi ile işyeri mahkemesini yetkili kabul eden 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanununun 5. Maddesi; “İşçiyi” korumak gayesiyle konulmuştur ve kamu düzeni düşüncesine dayanır. O nedenle bu iki yetkiyi bertaraf eden yetki sözleşmeleri geçerli değildir. Türkiye’deki taşınmazların aynına ilişkin davaların görülmesinde de Türk mahkemelerinin yetkisi “münhasır”dır. Keza cebri icra ile ilgili davalarda, aşağıda değinileceği üzere “münhasır” yetki kurallarına bağlıdır. İdari yargı mahkemeleri idari yargının konusunu oluşturan davaları görür. İdari yargının adli yargıdan en önemli farkı, uyuşmazlıkta en azından bir tarafın yetkisini kamu hukukundan alan devlet organlarından biri olmasıdır.

Yargı organının terim olarak karşılığı mahkemelerdir. Şekil bakımından denetim kanunlarda son oylamanın, öngörülen çoğunlukla yapılıp yapılmadığı; Anayasa değişikliklerinde ise, teklif ve oylama çoğunluğuna ve ivedilikle görüşülemeyeceği şartına uyulup uyulmadığı hususları ile sınırlıdır. Şekil bakımından denetleme sadece Cumhurbaşkanınca veya Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin beşte biri tarafından istenebilir. Kanunun yayımlandığı tarihten itibaren on gün geçtikten sonra, şekil bozukluğuna dayalı iptal davası açılamaz; şekil denetimi def’i yoluyla da talep edilemez (Madde 148). Şekil bozukluğuna dayalı iptal davaları Anayasa Mahkemesince öncelikle incelenip karara bağlanır (Madde 149). Yasama yetkisinin asliliği, yasama organının bir konuya ilişkin doğrudan doğruya, araya başka bir işlem girmesine gerek duymaksızın kanun çıkarabilmesi anlamına gelmektedir10. Yasama organının bir konuya ilişkin kanun çıkarabilmesi için, o konunun Anayasada veya bir başka yerde düzenlenmesine gerek yoktur. Türkiye’ deki idari yargı mahkemeleri hakkında kısalaştırılmış bir sunu. Madde uyarınca, uyuşmazlığın belirli yabancı bir devlet mahkemesinde görülmesi konusunda taraflar anlaşmış olmalıdır. 4- Yabancı devlet mahkemesine, yetki tanıyan anlaşmaların, Türk hukuku alanında, hukuken değer kazanması için diğer koşullar şöyle sıralanabilir. Bu evrede, yasaca Türk Mahkemesine verilmiş olan yetkiler, özellikle (HUMK. md.9/24) deki hükümler uygulanmaz hale gelir.

Önümüzdeki davayla doğrudan bağlantılı olması nedeniyle, Türk mahkemelerinin yetkili olduğu hallerde, tarafların yetki anlaşılması ile yabancı bir ülke mahkemesini yetkili kabul etmelerinin Türk Yetki Hukuku açısından doğurduğu hukuki sonuçlar üzerinde durulması zorunludur. Türkiye’de yargı, yasama ve yürütme kuvvetlerinin yanında üç erkten biridir ve Anayasa’nın 9. Maddesine göre yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız mahkemeler tarafından kullanılmaktadır. Adli ve idari yargı arasında çıkacak olan görev uyuşmazlıklarının karara bağlandığı yüksek mahkemedir. Uyuşmazlık mahkemesinde 1 başkan vardır ki başkanı Anayasa Mahkemesi kendi içinden 4 yıllığına seçer ve süresi biten tekrar seçilebilir. 12 üyesi vardır, 6 asil 6 yedek şeklinde 3 asil 3 yedek Yargıtay’dan, 3 asil 3 yedek şeklinde Danıştay’tan üye gelir. Üyelerin de görev süresi 4 yıldır ve süresi biten yeniden seçilebilir\. Her gün yeni bir oyun keşfet ve sınırsız eğlencenin tadını çıkar. paribahis\.

Ticaret mahkemeleri, asliye hukuk mahkemelerinin daireleri durumundadır, dolayısıyla asliye ticaret mahkemeleri olarak da adlandırılırlar. Ayrı bir ticaret mahkemesi bulunmayan yerlerde asliye hukuk mahkemesi aynı zamanda ticaret mahkemesi sıfatıyla da görev yapar. Yabancılık unsuru ile borç ilişkisini içeren ve yabancı bir devlet mahkemesine yetki tanıyan bu anlaşma “Kamu Düzenine” veya “Münhasır” yetki esasına dayanmadığı takdirde, Türk hukuku bakımından geçerli olacağı çok açıktır. Daha somut bir ifadeyle; doğrudan genel mahkemede açılacak bir dava aşamasında; kabul edilip, itibar edileceğinden ayrı davacı alacaklının İİK.68. Maddesi uyarınca yetki şartının hukuken geçerli kabul edilmesi ve yetki itirazı nedeniyle dava dilekçesinin reddine karar verilmesi gerekir.

Tüketicilerin, tüketici mahkemesinde açacağı davalar harçtan muaftır. B- Yetki anlaşması kamu düzenine açıkça aykırı olmamalı ülkenin kamu düzenini bozmamalıdır. Ahlak ve dürüstlük kurallarına, toplumun, hukukun, temel ilke ve değer yargılarını, adaleti, ahlak anlayışını, Anayasada yer alan temel hakları, ciddi şekilde sarsan ve aykırılık oluşturan olaylar kamu düzenini ihlal eden olgulardır. 2- Yetki anlaşmaları ile bir devlet mahkemesinin yetkili kılınması. Türk hukuku bakımından bir şekle bağlı değildir. Yalnız Türk hukukunun emredici kaidelerine tabidir (Örneğin; Bkz. Md.19/2).

Atamalar Millî Savunma Bakanı tarafından yapılmaktadır. Türkiye’de 31 ilde idare mahkemesi bulunmaktadır. 7 Haziran 1920 tarihinde TBMM Hükümeti tarafından kabul edilmiş ilk yasalardan olan 4 sayılı yasa ile merkezi Sivas ilinde olmak üzere biri Hukuk, biri Ceza, biri Şer’iye ve biri de Dilekçe Dairesi olmak üzere 4 daireden kurulu Temyiz Heyeti (Yargıtay) oluşturulmuştur. Cumhurbaşkanı Cumhurbaşkanı, Türkiye’de de yürütmenin başıdır. Cümle yargı bildiren sözcük ya da söz öbeğidir. Bir sözün yargı bildirmesi şahıs ve kip bildirecek biçimde çekimlenmesine bağlıdır.

2675 sayılı “Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Kanunu’nun” Milletlerarası Usul Hukukunu düzenleyen bölümünde yer alan 31. Madde; Milletlerarası yetki sözleşmelerinin, hukuki, tanım ve kapmasını açık ve seçik bir biçimde çizmiştir. Milletlerarası Medeni Usul Hukuku ise; yabancı unsurlu olay ve ilişkilerden kaynaklanan uyuşmazlıklarda, diğer konular yanında, özellikle Türk mahkemelerinin davaya bakmaya yetkisi olup olmadığını belirleyen kaidelerin bütünüdür. Devletler Hususi Hukuku Kaideleri, yabancılık unsuru taşıyan (Milletlerarası unsur) belirli bir olay ve ilişkilere hangi Devletin maddi hukuk hükümlerinin uygulanacağını gösterir. Bu kaideler bir uyuşmazlığı bizzat çözümlemezler. Sadece, onu çözümleyecek olan yetkili maddi hukuk kurallarını belirtmekle yetinirler. Buradaki hukuk, mahalli hukuk veya yabancı bir hukuk olabilir. Devletler Hususi Hukuk Kaideleri iç hukuk kaideleri olduğundan her devletin kendine özgü bir Devletler Hususi Hukuku vardır. Devletler Hususi Hukuku, Maddi Özel Hukuk gibi, bireyler arasındaki adaleti kurmayı amaçlar.

• Kaldı ki, tarafların gidebilecekleri yetkili devlet mahkemesini hemen akdin başında bilmelerinde ve kendilerine uygulanacak hukuk kaidelerini önceden tespit ve tayin etmek de birçok yararları göz ardı edilemez.
• Adli ve idari yargı arasında çıkacak olan görev uyuşmazlıklarının karara bağlandığı yüksek mahkemedir.
• Bu kültürel dönüşüm içerisinde, yargı sisteminde İslâmî anlayışın hâkim olduğu bölgede İlhanlı Devleti’nin kendi yargı sistemi içerisinde nasıl bir uygulama ile hareket ettiğini çalışmamızda inceleyeceğiz.
• Yasama, Yürütme ve Yargı erklerinden oluşan üçlü kuvvet ayrılığı ilkesi temel alınmıştır.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmenin veya Eki Protokollerinin ihlali suretiyle karar verildiğinin tespiti durumunda yargılamanın yenilenmesinin kabul edilmesi bu gelişmeye bir örnek olarak gösterilebilir. Hukukun evrensel gelişimi ve teknolojinin ileride varabileceği ufuklar düşünüldüğünde yargılamanın yenilenmesi açısından bu gelişme ve genişlemenin tarihin sınırları ve çerçevesi içerisinde süreceği kaçı- nılmazdır. Bilgisayar ekranından sildiğimiz bir evrakı geri dönüşüm kutusuna tıklayıp geri yüklemek için geçerli bir sebebimiz olması gerektiği gibi kesin hükümle verilen bir kararın yeniden incelenmek üzere geri yüklenmesi de bir takım yasal sebeplerin varlığına bağlıdır. Çalışmamızda yargılamanın yenilenmesi kurumuna ilişkin gerekli kavramsal alt yapı oluşturulduktan sonra bu sebepler yargı kararları çerçevesinde irdelenmiş ve son olarak yargılamanın yenilenmesi başvurusu hususunda usule ilişkin bilgiler verilmiştir. Sonuç olarak yinelemek gerekirse, 2675 sayılı Kanunun 31. Maddesinin özüne ve sözüne uygun bir şekilde düzenlenmiş bir yetki anlaşması ile Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisinin kaldırılması mümkündür. 1- Önceden belirtelim ki, yabancı bir Devlet Mahkemesini yetkilendiren ve anılan maddenin öngördüğü koşullara uyan, geçerli bir yetki sözleşmesinin varlığı halinde, yetkisi kararlaştırılan Yabancı Devlet Mahkemesi “Münhasıran” yetkili bir mahkeme kimliğini kazanmış olur. Bu sonucu, maddenin ikinci cümlesinde yer alan “Yabancı Mahkemenin kendisini yetkisiz sayması halinde, dava yetkili Türk Mahkemesinde görülür” şeklindeki sözler açık ve kesin bir şekilde doğrulamaktadır. Türkiye’nin en yüksek düzeyde adli yargı organı olup kararları baktıkları dava özelinde bağlayıcıdır. İçtihadı Birleştirme Kararları ise her dava için bağlayıcıdır. 2004 yılında çıkarılan 5092 sayılı kanunla birlikte daha önceleri icra tetkik mercii olarak adlandırılan bu makamın adı icra mahkemesi olarak değiştirilmiştir.

Yargı, egemenlik veya devlet adına hukuku yorumlayan ve ona başvuran mahkemeler düzenidir. Yargı aynı zamanda uyuşmazlıkların çözümü için bir işleyiş görevini de üstlenir. Yargı genellikle yasa çıkarmaz, yasaları uygulamaz, hazır bulunan yasaların işlerliğini sağlar ya da denetler. Yargı organının öncelikli görevi denetimdir. Yasama organı tarafından oluşturulan yasaların yürütme organı tarafından doğru uygulanıp uygulanmadığını yargı organı denetler.